هایتاجر : در این مقاله می خواهیم بصورت موشکافانه صادرات به روسیه را بررسی کنیم و با تحلیل بازار های روسیه، آمار واردات و صادرات روسیه، اقلام صادراتی ایران به روسیه و همچنین با پتانسیل صادرات به فدراسیون روسیه آشنا شویم. ضمنا سوالاتی مانند اینها را نیز پاسخ خواهیم داد: حداقل سرمایه برای صادرات به روسیه چه قدر است؟ آیا بدون سرمایه مالی هم می توان صادراتی موفق به روسیه داشت؟

بحران های سیاسی روسیه بر اقتصاد روسیه هم اثر مستقیم گذاشته است. مثلا ولادیمیر پوتین در سال ۲۰۱۸ در بحبوحه اتهامات تقلب در انتخابات مجددا به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد. همچنین روسیه در اوایل سال ۲۰۱۴ شبه جزیره کریمه اوکراین را به طور غیرقانونی ضمیمه کرد و همچنان با تامین سلاح و نیرو در منطقه دونباس در شرق اوکراین به بی ثباتی دامن می زند.
ادامه تحریم های اقتصادی غرب منجر به فرار مغزها و فرار سرمایه از روسیه شده است. اقتصاد روسیه به شدت به صادرات نفت و گاز وابسته است. در سال‌های اخیر، قیمت‌های پایین نفت، بار مالی ناشی از الحاق کریمه، و تلاش‌ها برای تسلیح مجدد ارتش، مالیه عمومی را در این کشور تحت فشار قرار داده است. به دلیل اقدامات روسیه در اوکراین، درخواست روسیه برای پیوستن به سازمان همکاری اقتصادی و توسعه نیز برای مدت نامعلومی به تعویق افتاده است.

امتیاز “آزادی اقتصادی” کشور روسیه هم ۶۱.۵ است. اقتصاد این کشور رتبه نود و دوُمین اقتصاد آزاد در شاخص ۲۰۲۱ را در جهان دارد که رتبه متوسط رو به ضعیفی است.
روسیه در بین ۴۵ کشور منطقه اروپا در رتبه ۴۲ قرار دارد و امتیاز کلی آن کمتر از میانگین منطقه ای و جهانی است. در واقع روسیه را می توان کشوری با اقتصاد غیرآزاد نام گذاری کرد. این کشور در طی سالهای مختلف مخصوصا سال های ۲۰۲۰ و ۲۰۱۹ میلادی در میان کشور های با اقتصاد غیرآزاد قرار گرفته است. اقتصاد روسیه تحت تاثیر شدید دخالت دولت و سیاست های دولت است. دقیقا همین مسئله نیز علت غیر آزاد بودن اقتصاد این کشور است.

بررسی واردات روسیه (صادرات به فدراسیون روسیه)
به صورت کلی بیشترین کالاها و محصولات صادر شده به روسیه خودروها، داروهای بسته بندی شده، قطعات خودرو، تجهیزات، هواپیماها، هلیکوپترها و یا فضاپیماها هستند. بیشتر این کالاها از چین، آلمان، بلاروس، ایالات متحده و ایتالیا وارد می‌شوند. در سال ۲۰۱۹ روسیه بزرگترین واردکننده سیمان نسوز، کاغذ دیواری، مس رسوبی، توربین های هیدرولیک و طرح های معماری در جهان بود.
این کشور به‌رغم قوانین و سیاست‌های سخت‌گیرانه خود، می توان گفت با تجارت خارجی موافق است. تجارت خارجی ۵۱.۵ درصد از تولید ناخالص داخلی روسیه را تشکیل می‌دهد. روسیه در سال ۲۰۱۲ به عضویت سازمان تجارت جهانی درآمد و همچنین یکی از اعضای کشورهای مشترک المنافع است که منطقه تجارت آزاد را ایجاد کرده اند و عضو اتحادیه گمرکی اوراسیا نیز هست.

مهمترین گروه های کالایی صادرات به روسیه
مهمترین گروه های کالایی صادر شده به روسیه در سال ۲۰۲۰ عبارتند از:
1.    ماشین آلات، لوازم مکانیکی، راکتورهای هسته ای، بویلرها؛ بخش هایی از آن
2.    ماشین آلات و تجهیزات الکتریکی و قطعات آنها؛ ضبط کننده و تولید کننده صدا، تلویزیون. . .
3.    وسایل نقلیه غیر از راه آهن یا تراموا و قطعات و لوازم جانبی آنها
4.    محصولات دارویی
5.    پلاستیک و مصنوعات از آن
6.    کالاهایی که در جای دیگر مشخص نشده اند
7.    نوری، عکاسی، فیلمبرداری، اندازه گیری، بررسی، دقیق، پزشکی یا جراحی و ...
8.    مصنوعات از آهن یا فولاد
9.    میوه و آجیل خوراکی؛ پوست مرکبات یا خربزه
10.  مواد شیمیایی آلی

سهم ایران از صادرات به روسیه
مسکو و تهران شرکای مهمی برای یکدیگر بوده و هستند و در سال های اخیر همواره روابط سیاسی و اقتصادی مطلوب بوده است. کمبود زیر ساخت و عدم وجود برنامه ریزی منظم باعث شده تا ظرفیت صادرات کالای ایرانی به روسیه آنطور که باید افزایش نیابد.
این فراز و نشیب ها را می توان در آمار سالیان گذشته به خوبی متوجه شد. با افزایش ۴۰ میلیون دلاری ارزش صادرات ایران به روسیه از سال ۹۸ تا ۹۹ و نیم نگاهی به سال های۹۷، ۹۶ و ۹۵ می توان گفت ریل پیشرفت روابط اقتصادی کمی مستحکم تر شده است و این خبری خوب برای تاجران ایرانی خواهد بود.
•    سال ۱۴۰۰ میزان ۴۲۶,۰۴۱,۶۱۰ دلار
•    سال ۹۹ میزان ۵۰۱,۴۷۲,۹۲۸ دلار
•    سال ۹۸ میزان ۴۶۰,۹۳۳,۶۵۶ دلار
•    سال ۹۷ میزان ۲۷۹,۸۴۷,۴۱۲ دلار
•    سال ۹۶ میزان ۲۸۴,۵۴۵,۱۱۵ دلار
•    سال ۹۵ میزان ۲۱۸,۹۵۲,۰۸۷ دلار

بررسی کالا های صادراتی ایران به روسیه
در سال ۲۰۱۹، ایران ۵۶۰ میلیون دلار به روسیه صادر کرده است. عمده‌ترین محصولاتی که ایران به روسیه صادر کرد، میوه‌ (۶۵.۶ میلیون دلار)، آجیل‌ (۶۲ میلیون دلار) و سبزیجات (۴۴.۸ میلیون دلار) بوده است. طی ۲۳ سال گذشته واردات ایران از روسیه با نرخ سالانه ۱۲.۵ درصد از ۳۷.۴ میلیون دلار در سال ۱۹۹۶ به ۵۶۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۹ افزایش یافته است. در سال ۲۰۱۹، ایران هیچ خدماتی به روسیه صادر نکرد.
صادرات خشکبار به روسیه
۹۴ درصد بازار پسته روسیه در دست تاجران ایرانی است. آجیل و خشکبار تنقلات مورد علاقه روس ها و ایران کشوری غنی از این بابت است. ۶۲ میلیون دلار درآمد از آجیل که بخش اعظم آن پسته و کشمش است عددی بزرگ و ترغیب کننده برای گسترش بازار است. حتما این حوزه جای کار بیشتری دارد که با تحلیل درست می توان به درک بهتری از آن رسید.
صادرات میوه به روسیه
میوه در اغلب سال ها رتبه اول در صادرات به روسیه را داشته است. گستردگی جغرافیایی، اقلیم خاص ایران و چهار فصل بودن باعث شده تا بتوان در تمام فصل ها میوه های مختلف برای صادرات آماده داشت. با پیدا کردن کانال های ارتباطی بین باغداران در ایران و تجار روس می توان تکانی اساسی به این بازار داد. ۶۵ میلیون دلار درآمد سالانه خبر از بازاری غیر قابل اشباع می دهد.

موانع تجارت با روسیه
قانون گذاران روسیه هم مانند تمام کشور ها موانعی را بر سر راه وارد کننده قرار داده اند که شامل موانع تعرفه ای و غیر تعرفه ای است. این قوانین اما برای برخی کشور ها سخت گیرانه تر است. به طور مثال قانون های ویژه ای برای شرکت های آمریکایی وجود دارد.
قانون اجازه اعمال ممنوعیت و محدودیت بر واردات برخی کالاها (محصولات یا مواد خام) به روسیه را می دهد. این قوانین برای کشورهای خارجی نه چندان دوست منشأ وضع میشوند. قانون فدرال شماره ۱۲۷-FZ مورخه ۴ ژوئن ۲۰۱۸ در مورد اقدامات تلافی جویانه (مقابله) با اقدامات غیردوستانه ایالات متحده آمریکا و سایر کشورهای خارجی است.
خوشبختانه ایران در این لیست قرار ندارد و صرفا موانع و قوانین موجود مانند سایر کشور ها و گمرکات است. یعنی مقررات گمرکی و تعرفه ای و محدودیت هایی است که وجود دارد و معمولا در حال تغییر هستند.

افزایش صادرات ایران به روسیه
آمار ها نشان می دهد ارزش صادرات ایران به روسیه در نیمه اول سال 12درصد رشد کرده است. روابط تجاری ایران و روسیه در زمینه کالاهای غیرنفتی روند رو به رشدی را دنبال می‌کند. آنطور که آمار‌ها نشان می‌دهد، سال گذشته ایران 965میلیون دلار کالای غیرنفتی به روسیه صادر کرده که نسبت به سال قبلش 28درصد افزایش نشان می‌دهد. این روند رو به رشد امسال هم ادامه یافته و طبق آخرین آمار‌ها در 6ماه اول امسال 1.3میلیون تن کالا به ارزش 494میلیون دلار به روسیه صادر شده که نسبت به‌ مدت مشابه سال قبل 12درصد افزایش نشان می‌دهد. برآورد می‌شود درصورت تداوم روند صادرات ایران به روسیه ارزش کل کالاهای صادراتی ایران به روسیه از مرز یک میلیارد دلار عبور کند.

افزایش ۱۲ درصدی صادرات به روسیه

بنا بر مطالب گفته شده، بر اساس اعلام گمرک ایران، در نیمه نخست سال جاری یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۴۹۴ میلیون دلار به روسیه صادر شده است. این میزان کالای صادراتی به لحاظ وزن ۲۰ درصد و از نظر ارزش ۱۲ درصد افزایش را نشان می‌دهد.
عمده‌ترین کالاهای صادراتی به روسیه در نیمه نخست سال جاری شامل فلفل گلخانه‌ای، پلی‌استیرن و پسته با پوست بوده که به ترتیب ۵.۹ درصد، ۵.۸ درصد و ۴.۹ درصد از کل ارزش صادرات کشور را به خود اختصاص داده اند.
بیشترین میزان کالای صادر شده به روسیه از طریق گمرک آستارا انجام گرفته، به طوری که ۳۲ از کل ارزش صادرات از طریق این گمرک انجام شده است.
در نیمه ابتدایی امسال ترانزیت خارجی از مبدا روسیه با رشد ۱۷ درصدی به ۵۲۶ هزار تن رسیده و ترانزیت خارجی به مقصد روسیه ۵۶ هزار تن بوده که ۱۸ درصد کاهش یافت.

 
سخن پایانی: بزرگترین مانع صادرات چیست؟
صادرات به کشور ۱۴۴ میلیونی و پهناور روسیه که اکنون درگیر جنگ فرسایشی با اوکراین هم هست واقعا یک فرصت طلایی به شمار میرود. فرصتی که نیازمند تحقیق بازار درست و تدوین بیزینس پلن اصولی است. تنها با مطالعه، آموزش و مشاوره تخصصی است که شما میتوانید سهمی از این بازار بزرگ بدست آورید.
بزرگترین مانع شما در راه صادرات به فدراسیون روسیه یا هر کشور دیگری، ضعف دانش تجارت خارجی است.
هایتاجر به عنوان مجموعه ای متخصص در زمینه صادرات و تجارت بین الملل همراه شماست تا بتوانید از امکانات موجود بهترین استفاده را داشته باشید و این بزرگترین مانع صادراتی را پشت سر بگذارید.