در ۱۲ ماه سال ۹۹ بیش از ۱۶ میلیون و ۶۰۰ هزار دلار اسباب بازی ایرانی به ۱۷ کشور از جمله اوکراین، کویت، ترکیه و گرجستان صادر شده است.

بر خلاف ذهنیت بسیاری از افراد که اسباب بازی را به چشم یک کالای غیر ضروری و لوکس برای کودکان می‌بینند، اما محصولاتی که در این زمینه تولید می‌شوند، همواره می‌توانند در رشد و نمو کودکان تاثیر بسیار زیادی داشته باشند.

بر این اساس، هر کشوری که بتواند اسباب بازی را ارزان یا حتی رایگان در اختیار کودکان کشور خود قرار دهد، در واقع یک سرمایه گذاری برای آینده کشور انجام داده است، چرا که هر دستاورد و تجربه‌ای که افراد در بزرگ‌سالی کسب می‌کنند، زمینه آن در کودکی ساخته شده است.

این موضوع به قدری در جهان قابل اهمیت است که در سال ۱۹۹۰ یک انجمن بین المللی به نام کتابخانه‌ اسباب بازی در ایتالیا تاسیس شد. اعضای این انجمن بر این باور هستند که بازی و اسباب بازی برای پیشرفت آموزشی، فیزیکی، روانی، اجتماعی و فرهنگی کودکان بسیار ضروری است.
 

صنعت اسباب بازی در جهان
صنعت اسباب بازی امروزه در جهان از تولید برای کودکان فراتر رفته به طوری که دانشمندان زیادی در زمینه ساخت ربات فعالیت می‌کنند با وجود اینکه این ربات‌ها را چند مرحله پیشرفته‌تر از اسباب بازی می‌دانند، اما همچنان بر این عقیده هستند که همان ذهنیت اسباب بازی باعث ساخت ربات‌های پیشرفته شده است.

ساخت ربات و برگزاری نمایشگاه‌های بین المللی برای نمایش آن‌ها که مخاطبان بسیار زیادی هم از سراسر دنیا دارد، سالانه برگزار می‌شوند و این زمینه باعث شده تا دانشمندان زیادی سالانه دستاورد‌های خود را برای بهبود زندگی بشر رو کنند.

مجموع درآمد کشور‌های تولیدکننده اسباب بازی در جهان رو به افزایش است، به طوری که در سال ۲۰۱۳ این عدد کمتر از ۸۰ میلیارد دلار بوده، اما در سال ۲۰۱۸ به بیش از ۹۰.۴ میلیارد دلار رسیده است.

کشور‌های استرالیا، بریتانیا و آمریکا به ترتیب بزرگ‌ترین مصرف کننده‌های اسباب بازی در جهان هستند و همان گونه که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید هر کودک تا سن ۱۸ سال در کشور استرالیا نزدیک به ۵۰۰ دلار برای خرید اسباب بازی هزینه می‌کند.

کودکان ایرانی هم جزو ۱۰ کشوری هستند که بیشترین مصرف اسباب بازی را دارند. ایران با وجود اینکه در این فهرست قرار دارد، اما همچنان عدد مصرف کودکان ایرانی در این لیست کم است.

 
تجارت اسباب بازی
آمریکا بزرگ‌ترین کشور تولید کننده این صنعت است که بازار آن در سال ۲۰۱۷ به اندازه ۲۷ میلیارد دلار بوده است. همچنین صادرات جهانی اسباب بازی در سال ۲۰۱۷ معادل ۱۱۳ میلیارد دلار بوده و چین، هنگ کنگ و آمریکا سه کشور اول صادرکننده این کالا بوده‌اند. کل واردات اسباب بازی در سال ۲۰۱۷ نیز معادل ۱۱۸ میلیارد دلار بوده که آمریکا، آلمان و ژاپن سه کشور اصلی واردکننده این محصول بوده‌اند.

طبق آماری که گمرک جمهوری اسلامی در خصوص تجارت سالانه ایران منتشر کرده، در ۱۲ ماه سال ۹۹ بیش از ۱۶ میلیون و ۶۰۰ هزار دلار اسباب بازی ایرانی به ۱۷ کشور از جمله اوکراین، کویت، ترکیه و گرجستان صادر شده است که البته آماری قابل توجه است.

زمانی که دقیق‌تر آمار صادرات ایران را بررسی می‌کنیم، ۱۶ میلیون دلار برای کشوری که ظرفیت‌های تولید بیش از این دارد، بدون شک رقم کمی است. ایران با توجه به نیروی انسانی و نیروی فکری قوی که دارد، باید بیش‌تر از این‌ها در حوزه تولید اسباب بازی به کشور‌های جهان صادرات داشته باشد.

از جمله مهم‌ترین موضوعاتی را که باعث افت تولید اسباب بازی نسبت به ظرفیت تولید آن در ایران شده است، می‌توان هزینه‌های سنگین تولید و دیر بازه بودن تولید اسباب بازی دانست.

طبق اظهارات تولید کنندگان اسباب بازی، دیگر موضوعی که در این قسمت مطرح می‌شود این است که برای خط تولید اسباب بازی باید قالب‌ها، مواد اولیه، کارگاه و تجهیزات مورد نظر تهیه شوند تا بتوان حتی قطعه‌ای کوچک از یک محصول را تولید کرد.

ضمن اینکه اسباب بازی‌ها سود بسیار پایینی دارند؛ چرا که ممکن است از یک وسیله یا چندین قطعه به دفعات بسیار زیاد استفاده شود و این طور نیست که مراجعه کنندگان بسیار زیادی وجود داشته باشند.

سرمایه اولیه برای راه اندازی خط تولید نسبتا کوچک بین ۳۰۰ الی ۵۰۰ میلیون تومان است و الزامی‌ترین هزینه‌ها تجهیزات و احداث کردن محلی برای تولید اسباب بازی است؛ لذا بهتر است در مورد ایجاد خط تولید پر دردسر و دیر بازده تحقیقات دیگری نیز انجام داد تا بتوان با صفر تا صد خط تولید آشنا شد. بنابراین پس از آشنایی باید برای تولید تصمیم گرفت، اما ریسک‌های موجود باعث می‌شود که کمتر کسی به سراغ تولید اسباب بازی در ایران برود.

با این حال ایجاد یک خط تولید بسیار پر زحمت است و سرمایه گذاری در این مسیر ممکن است شما را تا مدت‌های زیادی درگیر کند و سوددهی آن چنان رضایت بخشی نیز برای مشتاقان فعالیت در این حوزه نداشته باشد.

وقتی صادرات داریم، چرا اسباب بازی وارد می‌کنیم؟
موضوع دیگری که صنعت تولید و تجارت اسباب بازی را در ایران با چالش مواجه کرده، واردات این محصولات است به طوری که در ۱۲ ماه سال گذشته بیش از ۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار اسباب بازی به ارزش بیش از ۴۴ میلیارد تومان به کشور وارد شده است.

این حجم از واردات تقریبا معادل ۶۰ درصد از صادرات ایران است، یعنی در صورتی که این ۱۰ میلیون دلار به کشور وارد نمی‌شد، صادرات ایران به کشور‌های هدف حداقل ۵۰ درصد افزایش پیدا می‌کرد و در راستای آن تولیدکننده‌ها فعالیت بیشتری از سر می‌گرفتند.

همچنین یکی دیگر از مشکلاتی که برای صنعتگران اسباب بازی ایرانی وجود دارد ،این است که ارگان یا اتحادیه مشخصی برای آن‌ها وجود ندارد به طوری که هم اکنون بیش از ۱۳۰ واحد تولیدی در این صنعت فعالیت دارند، اما جواز آن‌ها در حوزه‌های مختلف صادر شده است.

حتی ممکن است یک فرد کار تولید را انجام دهد و اصلا بار حقوقی نداشته باشد. با توجه به نوپا بودن صنعت اسباب بازی در ایران، بحث‌های مربوط به بیمه و مالیات، شفاف نبودن برخی قوانین و نبود ساختار حقوقی در برخی واحد‌های تولیدی آمار دقیقی از میزان تولید این واحد‌ها در دسترس نیست.

صنعت تولید و فروش اسباب بازی در ایران در دسته اتحادیه خرازان کشور است، در همین راستا علیرضا مهران پور نائب رئیس اتحادیه خرازان ضمن تاکید بر تمام مشکلاتی که در این صنعت وجود دارد، اظهار کرد: این موضوع را قبول داریم که صنعت اسباب بازی در ایران دیر بازده است و تولیدکنندگان باید صبر زیادی را برای رسیدن به سود پیشه کنند، اما حمایت در این بازه زمانی تقریبا صفر است.

او افزود: یک تولیدکننده اسباب بازی در ایران با وجود تمام مشکلاتی که پیش بینی کرده است، به سمت راه اندازی خط تولید حرکت می‌کند و راه طولانی را برای رسیدن به سود باید طی کند و دولت هم در این مرحله باید به سراغ این تولیدکننده بیاید تا پشیمانی و ورشکستی به سراغ او نیاید.

نائب رئیس اتحادیه خرازان بیان کرد: درخواست این موضوع چندین مرتبه داده شده که صنعت اسباب بازی با وجود اینکه هنوز تجربه زیادی ندارد و تعداد تولیدکنندگان چشمگیر نیست، به یک اتحادیه جداگانه تبدیل شود تا تصمیم گیری‌ها برای اعضا و واحد‌های تولیدی با دقت بیشتری انجام گیرد؛ همچنین این اتحادیه بتواند خواسته‌های خود را به جزئیات بیشتری از دولت مطالبه کند.

مهران پور ادامه داد: همچنین زمانی که مشاهده می‌کنیم ایران توانسته در سال گذشته بیش از ۱۶ میلیون دلار اسباب بازی به بازار‌های بین‌المللی صادر کند، یعنی ظرفیت آن در کشور وجود داشته که تولیدکنندگان با تمام مشکلات به سمت آن حرکت کرده‌اند پس به این نتیجه می‌رسیم در صورتی که موانع تولید کمتر باشد، حجم تولید و صادرات بیشتر می‌شود.

او تصریح کرد: این صنعت می‌تواند به یکی از موفق‌ترین صنایع کشور تبدیل شود؛ چرا که در حال حاضر بسیاری از کشور‌های جهان شرایط تولید اسباب بازی را ندارند و ایران با رشد تولیدات خود می‌تواند سهم قابل توجهی از نیاز بازار‌های جهان را به خود اختصاص دهد.

با تمام این تفاسیر نه تنها صنعت اسباب بازی بلکه صنایع دیگری از این قبیل در کشور وجود دارند که توجه خاصی به آن‌ها نمی‌شود با وجود اینکه ظرفیت تولید محصولات آن وجود دارد و بازار‌های جهانی نیز خواستار این کالا‌ها هستند.

توجه و حمایت از یک صنعت فقط به گسترش تولید و صادرات محدود نمی‌شود بلکه اشتغال‌زایی که امروزه از مهم‌ترین معضل‌های کشور است نیز با این حمایت‌ها رفع خواهد شد.