ارتباط بین خرما و دیابت و میزان مصرف مجاز آن

افراد مبتلا به دیابت می توانند 2 الی 3 عدد خرما را در آن واحد مصرف کنند. هرچند بیماران جهت کسب اطمینان از ارتباط بین خرما و دیابت بایستی با پزشک معالج خود مشورت نمایند.این افراد برای اینکه بتوانند سطح قند خون بدن را ثابت نگه دارند بایستی مصرف کربوهیدرات را در رژیم غذایی خود محدود نمایند.

در یک مطالعه نشان داده شد افراد مبتلا به دیابت پس از مصرف 7 الی 10 عدد خرما افزایش ناگهانی سطح قند خون را تجربه ننمودند. هرچند محققان تأکید می کنند که این میوه سرشار از کالری بوده به نحوی که هر 100 گرم خرما حاوی تقریباً ۳۱۴ کالری است.

همچنین توجه به این نکته نیز ضروری است که خرما بر حسب انواع مختلف آن دارای اندازه های متفاوتی بوده و به همین دلیل لازم است بیماران دیابتی به هنگام مصرف اندازه این میوه را نیز مبنا قرار دهند.

فیبر موجود در خرما می تواند به بدن در جذب آرام تر کربوهیدرات ها کمک کند؛ که این عامل نیز می تواند در کاهش ریسک افزایش ناگهانی سطح قند خون مؤثر واقع گردد.خوردن همزمان خرما با منبعی از پروتئین و چربی چون بادام نیز باعث آرام تر شدن عمل هضم گردیده و به کنترل سطح قند خون کمک می کند.

گلایسمیک ایندکس یا همان شاخص قندی(Glycemic index) و بارگلایسمیک (Glycemic load)

گلایسمیک ایندکس (Glycemic index - GI) فاکتور دیگری است که بایستی در پاسخ به این سؤال که آیا بیماران دیابتی می توانند خرما مصرف کنند یا خیر در نظر گرفته شود.گلایسمیک ایندکس یک ماده غذایی در واقع نمایشگر تأثیر آن غذا بر سطوح قند خون می باشد.

غذاهایی که سبب افزایش سریع تر و بیشتر قند خون می شوند دارای مقادیر GI بالاتری هستند.در مقابل غذاهای با مقادیر GI پایین تر باعث افزایش سطوح قند خون به میزان کمتری می گردند. متخصصین سلامت مواد غذایی با GI کمتر از ۵۵ را بعنوان غذاهای با GI پایین در نظر می گیرند.

بر اساس نتایج به دست آمده از تحقیقات و مطالعات متعدد، میانگین GI خرما ۴۲ می باشد. بنابراین می توان گفت خرما در رده غذاهای با GI پایین قرار دارد و اگر در حد اعتدال مصرف گردد مشکلی برای بیماران دیابتی به وجود نخواهد آورد.

اما حد اعتدال در مصرف خرما دقیقا به چه معناست؟

برای پاسخ به این سؤال بایستی بار گلایسمیک (Glycemic load-GL) خرما را در نظر بگیریم.بار گلایسمیک فاکتوری است که سایز یک غذای معین را به هنگام محاسبه تأثیرات آن بر روی سطوح قند خون در نظر می گیرد.

برای محاسبه بار گلایسمیک یا همان GL یک غذا، مقدار GI آن را در میزان کربوهیدرات موجود در آن ماده غذایی ضرب نموده و در نهایت تقسیم بر ۱۰۰ می کنیم. بعنوان مثال مقدار GL دو عدد خرما (با مجموع وزن 48 گرم و مجموع کربوهیدرات 36 گرم) برابر با 17 می باشد که یک GL متوسط محسوب می گردد.

فواید خرما برای افراد مبتلا به دیابت

خرما سرشار از انواع مختلف مواد مغذی از جمله منیزیم و پتاسیم و همچنین منبع خوبی از فیبر، کربوهیدرات و آنتی اکسیدان ها می باشد. مطالعات نشان می دهند که برخی مواد مغذی و ترکیبات موجود در خرما می توانند برای افراد دارای دیابت و مقاومت به انسولین در بدن، مفید باشند.

فیبر

گنجاندن فیبر در رژیم غذایی به جذب آرام تر قند به داخل جریان خون کمک نموده و لذا از افزایش ناگهانی سطوح قند خون جلوگیری می کند. مطالعات نشان می دهند که ابتلا به دیابت در میان افرادی که مقادیر بیشتری فیبر در رژیم غذایی خود مصرف می کنند کمتر اتفاق می افتد.

همچنین مصرف فیبر در رژیم غذایی سبب تغذیه باکتری های مفید روده ای می گردد که فاکتوری مهم در سلامتی بدن به شمار می رود.

منیزیم

منیزیم نیز می تواند برای بیماران دیابتی مفید واقع گردد؛ چرا که در کنترل قند خون نقش  مهمی ایفا می کند. تحقیقات نشان می دهند که افراد مبتلا به دیابت نوع 2 ، اغلب دارای سطوح منیزیم پایینی در بدن خود می باشند. به همین دلیل مصرف منیزیم می تواند سبب کاهش ریسک ابتلا به دیابت نوع 2 گردد.‌

همچنین منیزیم در تنظیم فشار خون - که فاکتوری مهم برای بیماران دیابتی می باشد - نیز مؤثر است. چرا که در بیماران دیابتی ریسک فشار خون بالا بیشتر است.

پتاسیم

بر اساس مطالعات و تحقیقات انجام شده  افراد با سطوح پایین پتاسیم (که سالم بوده و هیچ بیماری یا مشکل دیگری نیز ندارند) ، معمولاً دارای سطح انسولین و گلوکز بالایی هستند که علائمی از دیابت می باشند. بعلاوه پتاسیم در تنظیم فشار خون نیز نقش مهمی ایفا می کند.

آنتی اکسیدان ها

خرما حاوی یک سری آنتی اکسیدان های قوی است که می تواند برای بیماران دیابتی مفید باشد‌. این ماده غذایی سرشار از پلی فنول ها می باشد که باعث کاهش التهاب در بدن می شود.

التهاب می تواند در هردو نوع دیابت (نوع 1 و 2) و همچنین سایر ناهنجاری های متابولیک مربوطه چون چاقی بیش  از حد و فشار خون بالا نقش داشته باشد.

فیتواستروژن ها(Phytostrogens)

فیتواستروژن ها نوعی ترکیبات طبیعی موجود در گیاهان هستند و همچنین در محدوده گسترده ای از غذاهای گیاهی یافت می شوند. فیتواستروژن ها می توانند تأثیرات مشابهی با هورمون استروژن در بدن انسان داشته باشند. خرما دومین منبع غنی از فیتواستروژن در بین تمامی میوه جات است.

شواهد جدید نشان‌ می دهد که فیتواستروژن ها می توانند از طریق کمک به کنترل بیشتر قند خون و کاهش مقاومت بدن به انسولین برای افراد مبتلا به دیابت و چاقی مفید واقع شوند.

خرما و دیابت و بررسی تأثیر خرما بر قند خون

خرما یک ماده غذایی با مقدارGI  پایین است و همانطور که قبلاً نیز اشاره نمودیم 2 عدد خرما در مجموع دارای مقدار GL متوسط است. به همین دلیل در صورتی که در حد اعتدال مصرف گردد سبب افزایش شدید سطوح قند خون نمی گردد.

طی مطالعه ای که در سال ۲۰۱۱ انجام گردید، افراد مبتلا به دیابت پس از مصرف حدود 7 الی 10 عدد خرما نوسانات شدیدی را در سطوح قند خون تجربه ننمودند.

همچنین مطالعه ای در سال ۲۰۱۸ تأثیر چهار نوع میوه خشک شامل خرما را بر سطح قند خون مورد بررسی قرار داد. محققان اذعان نمودند که نان سفید که دارای GI بیشتری در مقایسه با خرما می باشد، سبب افزایش بیشتر قند خون در مقایسه با میوه جات خشک می گردد.

آیا مصرف خرما برای افراد مبتلا به پیش دیابت مفید می باشد؟

گنجاندن مقدار متعادلی از میوه در رژیم غذایی روزمره برای اغلب افراد شامل مبتلایان به دیابت و پیش دیابت گزینه بسیار خوب و سالمی محسوب می گردد. مواد مغذی که برای بیماران دیابتی مفید می باشد می تواند برای بیماران پیش دیابتی نیز مفید واقع گردد. بعنوان مثال بر اساس برخی تحقیقات یک رژیم غذایی سرشار از منیزیم می تواند ریسک ابتلا به دیابت نوع 2 را کاهش دهد. مطالعات دیگر نیز نشان دادند که مصرف منیزیم در افراد مبتلا به پیش دیابت و دارای سطوح پایین منیزیم، می تواند وضعیت سطح قند خون را بهبود بخشد.

افراد مبتلا به پیش دیابت بایستی به دقت میزان کربوهیدرات های مصرفی خود را تحت نظر داشته باشند تا از نوسانات قند خون که می تواند منجر به دیابت نوع 2 گردد اجتناب شود.