به نقل از هایتاجر، اتکای بیش از حد اقتصاد ایران به درآمدهای نفتی و تاثیرپذیری آن درآمدها از مسائل سیاسی و اقتصادی، باعث می شود ایران از اساس دچار آسیب پذیری اقتصادی شود. یکی از راه های مقابله با این چالش ها، توسعه همه جانبه تولیدات غیر نفتی است. با توجه به این که کشورهای توسعه یافته و پیشرفته نگاهی اقتصادی به منابع طبیعی و گیاهی دارند، می توان با گیاهان دارویی، حضور در بازارهای جهانی و افزایش سهم صادرات عرقیات گیاهی به کشور های دیگر را تضمین کرد.

کشور ایران با موقعیت خاص آب و هوایی

 تنوع آب و هوایی در کشور عزیزمان ایران باعث شده است بیش از 7500 گونه گیاهی را در خود جای دهد. این حجم چیزی در حدود دو تا سه برابر پوشش گیاهی قاره اروپاست. از این تعداد بیش از ۷۵۰ گونه دارویی در پوشش گیاهی ایران وجود دارد.

متاسفانه به رغم امکانات بالقوه فراوان در کشور، سطح کشت گیاهان دارویی تنها در حدود ۳۹ هزار هکتار و از حیث تنوع گونه های کشت این رقم به ۹۰ گونه محدود است. این در حالی است که گونه های گیاهی چین، 200 گونه است.

با وجود قابلیت های خوب کشورمان در کشت گیاهان دارویی و وجود ذخایر ژنتیکی منحصر به فرد بومی که خریداران و مشتاقان خاص خود را در جهان دارند؛ متاسفانه هنوز از ظرفیت های کشور به درستی بهره مند نشده ایم. بر همین اساس، ایران فاقد جایگاه درست و مناسب در بازارهای جهانی است. سهم کمتر از ۲ درصدی کشور از تجارت جهانی این بخش دلیلی بر این مدعاست.

ایران همانند ۵۰ سال گذشته بیشتر در زمینه تولید و صادرات عرقیات گیاهی فعالیت داشته است، به طوری که در دهه گذشته تنها در تولید حدود ۱۷۰ نوع داروی گیاهی سرمایه گذاری کرده که این مقدار هم در بازار داخلی به فروش می رسد.

درست است که ایران بین سال های 1365 تا 1384 جزو 10 کشور نخست در صادرات عرقیات گیاهی بوده است و طی این سال ها جزو پنج کشور اول دنیا در خصوص ارزش پولی صادرات عرقیات گیاهی بوده است، اما در چند سال اخیر ضمن افت میزان تولید، حضور ایران در تجارت بین المللی این گیاهان قابل قبول نبوده است.

متاسفانه باید بگوییم که کشور ما این عرصه را به رقبای دیگر واگذار کرده است.

امروزه سطح کشت گل محمدی در ایران بالغ بر ۱۲ هزار هکتار است و شهرستان کاشان با یک هزار و ۷۰۰ هکتار سطح زیر کشت این گل و تولید سالانه ۷ هزارتن در بخش های قمصر، برزک، نیاسر، جوشقان و کامو به عنوان مهم ترین مرکز تولید گل محمدی و گلاب در کشور مطرح است.

کشورهای حوزه خلیج فارس به خصوص عربستان، امارات متحده عربی و کویت و همچنین کشورهای لبنان، بلغارستان، آلمان، ایتالیا و آمریکا بزرگ ترین کشورهای هدف برای صادرات گلاب ایران هستند. در همین راستا بیشتر از ۴۵ درصد از صادرات گلاب ایران به کشورهای حوزه خلیج فارس است.

به علاوه کشورهایی مانند ژاپن و فرانسه عرقیات خام را از ایران می خرند و پس از فرآوری با قیمت های بالاتری مجددا به فروش می رسانند.

در سال های اخیر بسیاری از کشورهای تولید کننده گیاهان دارویی، تبدیل شده اند به وارد کنندگان گیاهان دارویی، کشور هایی مانند :

چین، آمریکا، ژاپن و آلمان گیاهان را از سایر کشورها خریداری می کنند و پس از فرآوری به دیگر کشورها می فروشند و از این طریق ارزش افزوده بیشتری را به دست می آورند.

برای مثال کشور آمریکا سالانه در حدود ۵۱ هزار تن واردات گیاهان دارویی دارد. در حالی که ۱۳ هزار تن صادرات دارد که ارزش پولی واردات و صادرات این تولیدات با یکدیگر برابر است.

برآورد می شود تا سال ۲۰۵۰ حجم تجارت گیاهان دارویی در جهان به ۵ تریلیون دلار برسد. امروزه بیشترین حجم صادرات گیاهان دارویی ایران به کشورهای پاکستان و امارات و پس از آن آلمان، ژاپن و چین انجام می شود که در این میان زعفران، شیرین بیان، صمغ های طبیعی، عرقیات و گلاب بیشترین اقلام صادراتی ایران به سایر کشورها محسوب می شود.

برای صادرات عرقیات گیاهی ذکر چند نکته واجب است.

در قدم اول برای واردات و صادرات، کارت بازرگانی (حسب ماده 3 قانون مقررات صادرات و واردات) لازم است.

صادرات معمولاً مجوز (به جزء استاندارد) لازم ندارد و مشمول حقوق و عوارض (به استثناء 24 قلم) نیز نمی باشد. برای اطمینان از اینکه، این کالا مشمول مجوز استاندراد می شود یا خیر، طبق اعلام سازمان ملی استاندارد باید به سایت ISIRI.ORG (قسمت ارزیابی کیفیت کالاهای صادراتی و وارداتی) مراجعه نمایید.

تنها مجوز لازم، مجوز های مربوط به استاندارد است. الباقی مجوز ها طبق نظر طرف های قرارداد تعیین و درخواست می شود.

بنابراین ممکن است که طرف خریدار، مجوز های یک موسسه بین الملی دارای شعبه را در ایران از شما درخواست کند، که می بایست طبق نظر خریدار مجوزها اخذ و تحویل آنها گردد. همچنین بعضی از خریداران ممکن است بعضی گواهینامه های یک سازمان را از شما بخواهند.

سازمان گمرک برای خارج کردن و صادرات عرقیات گیاهی تنها کارت بازرگانی از شما می خواهد. به علاوه نظر سازمان استاندارد نیز اهمیت دارد.

ضمناً در صورتی که حجم کالا زیاد است، می توانید طبق ماده 57 آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی از گمرک نزدیک محل انبار تقاضا کنید که کالا را در محل انبار، تشریفات گمرکی را انجام دهد.

منابع: وضعیت صادرات عرقیات گیاهی، صادرات داروی گیاهی