طبع زعفران چیست؟ قبل از پاسخ به این سوال باید این را در نظر گرفت که زعفران یکی از پرکاربردترین و محبوب ترین ادویه جات در میان ما ایرانیان است. این ادویه به دلیل خواص بسیار و قیمت بالای آن با نام طلای سرخ نیز شناخته می شود. رشته های قرمز رنگی که ما بعنوان زعفران در بازار می بینیم در واقع کلاله های گل Crocus sativus هستند که گلبرگ های آن به رنگ بنفش و کلاله ها قرمز رنگ می باشند. کشت این گیاه منحصر به فرد در مناطق معتدل صورت می پذیرد. باکیفیت ترین و خوش عطر و طعم ترین زعفران موجود در دنیا زعفران ایرانی است.

زعفران دارای خواص بیشماری است که در طب سنتی تأیید گردیده و حتی موارد بسیاری از آن در پزشکی مدرن نیز مورد تأیید بوده و یا در مراحل تحقیقات آزمایشگاهی یا حیوانی به اثبات رسیده است. این گیاه نشاط آور، آرام بخش، مسکن، قاعده آور، خون ساز، ضد اسپاسم، ضد سرطان، ضد افسردگی، ضد آلزایمر، ضد سرفه و برونشیت، کاهنده فشار و چربی بد خون، تقویت کننده حافظه، بینایی و قوای جنسی بوده به سلامت قلب و عروق، سیستم تنفسی و سیستم گوارشی کمک می کند و سبب بهبود گردش خون در بدن می گردد. بعلاوه زعفران دارای خواص متعدد دیگری است و در تولیدات مواد آرایشی، داروها و همچنین شیرینی پزی نیز کاربرد داد. به همین دلیل در بسیاری از منابع طب سنتی از زعفران به عنوان ادویه همه کاره یاد شده است.

از جمله مهم ترین ترکیبات موجود در زعفران می توان به کروسین، پیکروسین و سافرانال اشاره نمود که هر سه خاصیت ضد اکسیدانی داشته و به همین دلیل تقویت کننده سیستم ایمنی بدن می باشند. کروسین عامل رنگ قرمز زعفران، پیکروسین عامل طعم دهنده به زعفران و سافرانال عامل رایحه بی نظیر این گیاه است. درصد این ترکیبات در انواع مختلف زعفران بر حسب کیفیت آن متفاوت است‌. زعفران باکیفیت حاوی درصد بالاتری از کروسین، پیکروسین و سافرانال است و بالعکس.

با توجه به مطالب فوق ممکن است برای برخی این سؤال پیش بیاید که طبع زعفران چیست؟ در این مقاله ما می خواهیم به این موضوع بپردازیم.

طبع زعفران

حالا با توجه به مطالبی که گفته شد می شود پاسخ داد که طبع زعفران چیست؟ طب سنتی هر گیاه و عنصری را را به لحاظ خشکی، تری، سردی و گرمی در چهار درجه تقسیم بندی می کند. بعنوان مثال دسته بندی یک عنصر معین به لحاظ گرمی به شرح ذیل انجام می پذیرد:

درجه یک مربوط به مواد غذایی است

درجه دو شامل اثرات دارویی می گردد

درجه سه در صورت مداومت در مصرف عامل بیماری است

درجه چهار هم جزو سموم بوده و سبب مسمومیت است

از دیدگاه طب سنتی طبع زعفران گرم و خشک است. بر طبق این تقسیم بندی زعفران به لحاظ گرمی در درجه دو و به لحاظ خشکی در درجه یک قرار دارد. در واقع طب سنتی می گوید چون طبع زعفران گرم و خشک و این گیاه حاوی مواد مغذی و ترکیبات مفید بیشماری است، می تواند در پیشگیری و بهبود بسیاری از بیماری ها یا کاهش عوارض و علائم امراض بسیار مؤثر واقع گردد.

تأثیر طبع زعفران و ترکیبات آن در درمان بیماری ها

این گیاه معجزه گر در طب سنتی دارای جایگاهی ویژه و کاربردهای بسیار است. بعنوان مثال طب سنتی می گوید افسردگی یک بیماری سرد است و چون طبع زعفران گرم می باشد، خاصیت مبارزه با افسردگی را دارد.

همچنین بر طبق نظر بزرگان طب سنتی زعفران برای افراد سنگین وزن با مزاج سرد بسیار مفید بوده و می تواند به کاهش وزن کمک کند.

چون طبع زعفران گرم است می تواند برای رفع سردی غذاهای با طبع سرد استعمال شود.

بزرگان طب سنتی زعفران را جهت رفع گرفتگی عروق و همچنین تسهیل زایمان سخت توصیه می کنند.

بعلاوه ضمادی از کلاله ها و گلبرگ های بنفش زعفران ساخته می شود که به دلیل طبع گرم و خشک زعفران بطرز مؤثری درمان کننده درد مفاصل و بیماری نقرس می باشد.

متخصصین طب سنتی زعفران را در درمان بیماری کبد چرب نیز بکار می برند.

افرادی که دارای مزاج سرد یا تر هستند و یا کسانی که داروهای ضد افسردگی مصرف می کنند می توانند از زعفران (به حد اعتدال) جهت تقویت میل و قوای جنسی استفاده کنند.

در طب سنتی زعفران جهت کاهش خلط بلغم نیز تجویز می گردد.

همچنین چای زعفران برای پاکسازی مثانه و کلیه بکار می رود و زعفران بعنوان یک عنصر ادرارآور مورد استعمال قرار می گیرد.

از دیدگاه طب سنتی زعفران در جلا و روشنایی پوست نیز مؤثر است. همچنین روغن زعفران تسکین دهنده اعصاب، تقویت کننده رحم و خواب آور می باشد.

طبق نظر متخصصین طب سنتی عامل ایجاد بیماری های مربوط به مغز چون آلزایمر، سردی مغز می باشد که می تواند باعث تضعیف حافظه گردد و طبع زعفران به دلیل گرم بودن در بهبود این بیماری مؤثر است.

مضرات و عوارض سوء مصرف زعفران

از نظر متخصصین طب سنتی جهت تجویز یک عنصر که می تواند یک داروی گیاهی ، ماده معدنی و ... باشد، ابتدا بایستی مزاج فرد در نظر گرفته شود. چرا که هر عنصری طبعی دارد و می تواند سازگار با مزاج فرد نباشد.

همانطور که قبلاً نیز اشاره نمودیم طبع زعفران گرم و خشک است. این گیاه دارای فواید جسمی و روحی بسیاری است؛ اما بایستی در مصرف آن به نکاتی توجه شود. چرا که در غیر اینصورت ممکن است نتایج و عوارض ناگوار و حتی غیر قابل جبرانی بر جای بگذارد.

چون طبع زعفران گرم است، در صورت افراط در مصرف می تواند باعث خونریزی های شدید رحمی شده و مصرف آن در زنان باردار می تواند منجر به سقط چنین گردد.

استعمال بیش از حد زعفران در وعده های غذایی می تواند منجر به مسمومیت، استفراغ، سرگیجه، کاهش ضربان قلب و عوارض جانبی دیگر و حتی مرگ شود.

مصرف دمنوش زعفران در صورتیکه از حد اعتدال خارج شود می تواند به کلیه ها آسیب برساند.

همچنین مصرف افراطی زعفران باعث کاهش شدید اشتها می شود که برای بدن زیان آور است.

مصرف زعفران در افراد با مزاج گرم نیز باید محدود باشد.