فرش بافی در جهان سابقه ای بس کهن و طولانی داشته و بر اساس اسناد و کتب معتبر تاریخی به قرن ها پیش از میلاد مسیح باز می گردد. همچنین طبق نتایج حاصل از تحقیقات پژوهشگران و دست نوشته های تاریخی مربوط به هزاران سال قبل از میلاد، ایرانیان اولین قومی بوده اند که به این صنعت روی آورده اند. فرش دستبافت ایرانی از زمان های بسیار دور به لحاظ ظرافت و دوام، نقوش و طراحی منحصر به فرد و کیفیت بسیار بالا همواره یکه تاز صنعت فرش بافی در جهان و سمبلی از فرهنگ و سنت ما ایرانیان بوده است. امروزه ایران یکی از مهمترین و با ارزش ترین قطب های تولید و صادرات فرش دستبافت در جهان است. از جمله معروف ترین شهرهای ایران در عرصه بافندگی فرش می توان به تبریز، کاشان، اصفهان، قم، کرمان و ... اشاره نمود. بر خلاف فرش های ماشینی و نیمه دستبافت، بافت فرش دستبافت نیازمند صبر و پشتکار بسیار بوده و بسته به نوع، کیفیت و اندازه آن می تواند ماه ها یا حتی سال ها به طول بیانجامد. به تعبیری می توان گفت پشت هر گره ای که بافته می شود دنیایی از تلاش، تکاپو و شاید قصه ای نهفته است. تخمین دقیق مدت زمان بافت فرش دستبافت تا حدی مشکل است. چرا که این بازه زمانی وابسته به فاکتورهای متعددی است.

امروزه در ایران مؤسسات بافندگی بسیاری در زمینه بافت فرش دستبافت فعالیت می کنند. از آنجاییکه تمام عملیات مربوط به بافت بصورت دستی و توسط بافندگان انجام‌ می شود به همین دلیل سرعت عملکرد بافندگان در گره زنی و سایر مراحل متفاوت بوده، زمان اتمام بافت فرش نیز به طبع آن متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال ممکن است مدت زمان بافت فرش دستبافت با ابعاد مشخص در اصفهان دو برابر مدت زمان بافت فرش دستبافت با همان ابعاد در کاشان باشد. اجرت کار بافندگان بر اساس تعداد گره هایی که می زنند تعیین و پرداخت می گردد به همین دلیل در برخی مراکز بافندگان ناگزیر به سرعت عمل بالا هستند. گاهی اوقات نیز برای یک کار سفارشی بیشتر از سرعت گره زنی، تر و تمیز بودن کار مد نظر بوده و بافنده ، کار را با سرعت کمتر و دقت و ظرافت بیشتری انجام می دهد.

همانطور که قبلاً نیز گفته شد تخمین دقیق مدت زمان بافت یک تخته فرش دستبافت کار ساده ای نیست اما خوشبختانه راهکارها و فرمول هایی جهت محاسبه تقریبی این مدت زمان وجود دارد که به شرح ذیل می باشد.

برای درک نحوه محاسبه مدت زمان بافت فرش دستبافت، بایستی ابتدا تعریف رج و ذرع را بدانیم.

مفهوم رج

رج مقیاسی جهت تعیین میزان تراکم فرش دستبافت و تراکم نیز یکی از فاکتورهای مهم در تعیین ظرافت و دوام فرش است. رج در واقع تعداد گره های موجود در 7 سانتیمتر از فرش دستبافت را نشان می دهد. بدیهی است که هرچه رج فرش بالاتر باشد تعداد گره های موجود در هر 7 سانتیمتر از فرش، بیشتر و فرش ریزبافت تر، زیباتر و گران تر خواهد بود. بعنوان مثال وقتی می گویند یک فرش دستبافت 60 رج است، یعنی در هر 7 سانتیمتر از فرش 60 گره زده شده است. اما چرا تعداد گره ها در 7 سانتیمتر اندازه گیری می شود؟ برای اینکه به پاسخ این سؤال برسیم لازم است مفهوم ذرع را بشناسیم.

مفهوم ذرع

ذرع واحدی است که در زمان های قدیم برای اندازه گیری طول از آن استفاده می شد. در قدیم فروشندگان فاصله بین نوک بینی تا سر انگشت وسط دست راست را وقتی که دست کاملاً به بیرون کشیده شده باشد، یک ذرع حساب می کردند. جالب آنکه با گذشت زمان ذرع همچنان نیز در محاسبه رج فرش دستبافت کاربرد دارد. امروزه ذرع معادل ۱۱۲ سانتیمتر در نظر گرفته می شود. رج فرش دستبافت نیز در یک گره زرعی حساب می شود که معادل یک شانزدهم ذرع است. یعنی 7 = 16 ÷ 112

پس در واقع یک گره زرعی معادل 7 سانتیمتر است.

محاسبه مدت زمان بافت فرش دستبافت

اگر بعنوان مثال بافت یک قالی 3×2 متر، 50 رج مد نظر ما باشد و بافنده روزانه 6000 گره بزند مدت زمان بافت فرش دستبافت به روش زیر به دست می آید:

مساحت یک گره ذرعی بر حسب سانتیمتر مربع: 49 = 7×7

تعداد گره های موجود در در یک گره ذرعی مربعی: 2500 = 50×50

مساحت قالی به سانتیمتر مربع : 60000 = 300×200

تعداد گره ذرعی موجود در مساحت این قالی: 1124 = 49÷60000

تعداد کل گره های قالی بر حسب مساحت کل آن: 3060000 = 2500×1224

از آنجاییکه در این مثال بافنده روزانه 6000 گره می زند، پس مدت زمان بافت فرش دستبافت در این مثال عبارت است از: 510 = 6000 ÷3060000

با توجه به مثال فوق می بینیم که مدت زمان بافت فرش دستبافت با ابعاد 3×2 متر با رج 50، به بیش از یک سال زمان نیاز دارد.